Edebiyat Nedir?
Hangimiz edebiyatı, edebiyat yapanı sevmeyiz değil mi? Peki hangimiz edebiyata bir bilim olarak yaklaştık? “Edebiyat nedir?” adlı metnimizi, tam da bu amaçla, yani edebiyat bilimini irdelemek amacıyla ele aldık. Peki sahiden nedir edebiyat? İşte detaylar!
Edebiyat, kişinin kendine özgü bir üslup ile duygu ve düşüncelerini güzellik ve estetik kaygısı çerçevesinde sözlü veya yazılı olarak ifade etmesidir. Her bilimin kendine ait bir yöntemi vardır. Edebiyat, bir yöntem ile yazıldığı için bir bilim dalıdır. Bu bilim dalını anlayabilmek için ise, kendisini “bilim dalı” haline getiren yöntemleri bilmek gereklidir. Bunlar;
- Anlama
- Değerlendirme
- Yorumlama
- Karşılaştırma
- Yerleştirme
Edebiyat Biliminin Özellikleri Nelerdir? Edebiyat Ne İşe Yarar?
Edebiyatın bir amacı vardır. Estetik ve güzeli bulma arayışı en büyük amaçlarındandır. Edebiyatın en belirgin iki özelliği vardır. Bunlardan biri dil ve üslubu, diğeri ise estetik ve güzelliktir. Bu özellikler edebiyatı edebiyat yapar. Bu özellikler her yazara ve her okuyucuya göre değişebilir. Bazı yazarlar için üslup önemli iken bazı yazarlara göre içerik önemlidir. Bu gibi durumlar esere ve yazara göre değişiklik gösterir.
Edebiyat, karmaşık görünen yapısına karşılık duygu ve düşünceleri aktarmaya yarayan en yalın bilim dalıdır. Şarkılar, türküler, ağıtlar, maniler hayata dair konuştuğumuz veya söylediğimiz her şey edebiyattır. İnsanların bir şeyleri anlatması edebiyatın türleri arasındadır. Edebiyat, iletişim kurmaktır. İletişim bazen bir şarkı ile bazen de bir söz ile olmaktadır.
Edebi Akımlar Nelerdir?
Edebiyat bilimi, birçok akımı içinde barındırmaktadır. Akımlar felsefe bilimi konuları içinde de karşımıza çıkmaktadır. Toplumda çıkan ve benimsenen bu akımlar edebiyatçıları da etkilemiştir. Bu etkilenme eserlerine yansımıştır. Görüldüğü üzere her bilim birbiriyle iç içedir. Akımlar iki bilimi de etkilemiştir. Bu akımlar,
- Hümanizm
- Rönesansçılar
- Klasisizm
- Romantizm
- Realizm
- Natüralizm
- Parnasizm
- Sembolizm
- Sürrealizm
- Empresyonizm
- Ekspresyonizm
- Kübizm
- Fütürizm
- Ezistanyalizm
- Dadaizm
Edebiyat’ı Diğer Bilim Dallarından Ayıran Unsurlar Nelerdir?
Edebiyat birçok bilim dalından faydalanmaktadır. Edebiyat, temelinde estetik ve güzelliği barındırmaktadır. Topluma mal olan olaylar iyi veya kötü her açıdan edebiyatın konusunu oluşturmaktadır. Kimi şair bir şehre aşık iken, kimi şair bir çiçeğe hayran kalarak eser vermiştir. Batılılaşma adına yazılan edebiyat eserleri konu bakımından psikolojiktir. Bir eser hem edebi hem de psikolojik olabilir. Bazen coğrafya ile alakalı bir edebi eser yazılmıştır. Eseri veren yazar toplumda yaşanılan sorunlara inmiştir. Edebiyatın yaralandığı dallar;
- Sosyoloji
- Psikoloji
- Tarih
- Coğrafya
Toplumda yaşanılan sorunları sosyoloji bilimi inceler. Toplumda yaşanılan her sorun edebiyat eserlerine de yansır. Bir eserde bir şehri ayrıntılarıyla anlatan yazar coğrafya bilimine de gönderme yapmaktadır. Böyle bir eserde şehrin iklim özellikleri, bitki türleri, evlerin yapısı gibi konuları bir coğrafyacı rahatlıkla analiz edebilir.
Edebiyat ve Tarih de birbiriyle alakalı dallardır. Geçmişte yaşanılan her şey tarihin konusunu oluşturduğu gibi edebiyatın da konusunu oluşturmaktadır. Eserler ve türler bu anlamda birbirileri ile iç içedir.
Edebiyat Neden Ortaya Çıkmıştır?
Edebiyat, kişilerin duygu ve düşüncelerini bir başkasına anlatabilme ihtiyacından dolayı ortaya çıkmıştır. Edebiyatın çıkış süresi eskilere dayanmaktadır. Yazı icat edilmeden önce insanlar duygularını sözlü olarak ifade etmekteydi. Eskideki insanlar başlarından geçen iyi veya kötü olayların akılda kalması ve kalıcı olması için şiirden yardım almışlardır. Şiir düz yazı türüne göre ezberlenmesi daha kolay bir türdür. İnsanlık tarihi boyunca medeniyetlerin başından savaş, hastalık ve bir çok doğal afet geçmiştir. Bu gibi durumlar insanlarda sözlü edebiyatın doğmasına olanak tanımıştır. Yazının bulunmasından sonra insanlar duygu ve düşüncelerini taşlara ve mağara duvarlarına taşımışlardır. En eski edebiyat örnekleri bu şekildedir. Yazının ve matbaanın kullanılmasıyla birlikte yeni türler ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu türler edebiyat bilimini oluşturmuştur.
